پیانو، معرفی کامل ساز پیانو
وقتی نام بزرگانی چون بتهوون، شوپن، موتسارت و باخ را میشنویم بی اختیار ذهنمان به سمت ساز پیانو میرود. اغراق نکردهایم اگر بگوییم این ساز مادر تمامی سازهاست و این ادعا ناشی از گستره وسیع صوتی است که این ساز توانایی خلق آنها را دارد.
این ساز در زمره مشهورترین سازهای صفحه کلیددار جهان قرار میگیرد و سالهاست که با نوایش جهانی را محصور کرده است. مشتاقان آموزش پیانو ریتم زندگیشان را با ملودیهای این ساز کوک کردهاند و با هر اوج و فرودی در نوای ساز بارها به عرش میروند و باز میگردند.
تاریخچه
پیانو یا اگر دقیقتر بگوییم گراوی چمبالو کل پیانو ا فورته در نتیجه تلاش برای تکامل یک ساز دیگر به نام (هارپسیکورد) توسط بارتولومئو کریستافوری ایتالیایی و در سال 1700 میلادی به وجود آمد. عمده تفاوت این ساز با سازهای مشابه نسل قبلی خودش این بود که هنرمند توانایی این را داشت که با ضربات خود شدت صدای تولیدی را کنترل کند و همین وجه تمایز، عامل کشش بسیاری از هنرمندان به این ساز شد.
نام این ساز پیانو فروته بود که از دو قسمت پیانو به معنی آرام و فورته به معنای بلند و رسا تشکیل شده است.
مکانیسم صوتی
این ساز یکی از بهترینها در گسترهي صوتی است به نحوی که توانایی تولید 8 اکتاو صدا را دارد و فرکانسهایی بین 27 تا 4186 هرتز را تولید میکند. اگر بخواهیم در مقام مقایسه پیانو را با دیگر سازها بسنجیم میتوانیم به ویولن اشاره کنیم که دامنهی صوتی 5 اکتاو و بهترین خوانندهها میتوانند چیزی نزدیک به 3 اکتاو را تولید کنند. این ساز در کل دارای 88 کیلد است.
صدای پیانو در اثر برخورد چکشهای موجود در ساز با سیمهای فلزی موجود در جعبهي چوبی آن خلق میشوند. این چکشها در اثر فشرده شدن کلیدهای ساز توسط نوازنده به حرکت درمیآیند. از آن طرف نیز سیمهای فلزی پیانو به صفحه صدا به جهت تقویت صدا منتقل میشوند.
معمولا سر چکشها توسط لایهای از نمد یا الیاف طبیعی به منظور افزایش کیفیت صدا پوشانده شده است. در یک پیانو اجزای متعددی وجود دارد که هر کدام به نوبهي خود در کیفیت صدای تولیدی نقش مهمی دارند.
همانطور که گفتیم ویژگی محوری این ساز این بود که توانایی تولید شدت صداهای متفاوت را داشت چنانچه در اثر ضربه محکمتر به کلید صدای درشتتر و بمتری و در اثر ضربه آرام صدای ملایمتری را خواهیم داشت.
انواع پیانو
پیانو در مدلهای متفاوتی تولید و استفاده میشوند و برخی از متداولترین آنها نوع دیجیتال، دیواری، کنسول، اسپینت و رویال میباشد.
نمونه ای دیگر از پیانو وجود دارد که به پیانوی بادی یا پیانوی دستی یا ویند پیانو یا هارمونیکای کلیدی معروف است. این مدل را همگان به اسم ملودیکا میشناسند. ملودیکا سازی است همانند پیانو ولی در ابعاد کوچکتر. بسیاری از پیانیست ها یا کسانی که به ساز پیانو علاقه دارند حتما یک ملودیکا را خریداری میکنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مقاله انواع پیانو را مطالعه فرمایید.
پیانو دیجیتال
در پیانو دیجیتال از تکنولوژی دیجیتال برای تولید صدا استفاده میشود و همین موضوع آنرا از پیانوهای مکانیکی یا آکوستیک که از سیستم سیم و چکش بهره میگیرند، متمایز کرده است و به نوعی نسل جدیدی از پیانوها میباشد.
صدای این پیانو با الگوبردای از پیانوهای آکوستیک ساخته شده است، اگرچه سیستم دیجیتال هنوز نتوانسته جایگزین سیستمهای آکوستیک شود ولی به دلیل امکاناتی که دارد توانسته است جایگاه خود را در بازار پر رقابت سازها تثبیت کند.
پیانو دیواری
در مورد پیانوی دیواری میتوان گفت به علت حجم کم و ارزانتر بودن آن نسبت به گراند پیانو، برای استفاده در منازل مناسبتر است. در زبان اروپایی به آن پیانیو میگویند و آپرایت نام دیگر آن در زبان انگلیسی میباشد.
پیانواسپینت
پیانو اسپینت از نظر اندازه جز کوتاهترین پیانوها محسوب میشود. اغلب این سازها قیمت مناسبی دارند چرا که جعبه صدای آنها کوچک است و سیستم انتقال نیروی آنها به سادهترین شکل ممکن طراحی شده است. در واقع میتوان گفت این نوع ساز برای مبتدیها مناسب است.
پیانو کنسول
این نوع ساز مختص کسانی است که قرار است مدتی طولانی از ساز خود استفاده کنند و به این زودیها قصد تعویض آن را ندارند، چراکه دوام بسیار بالا و قیمت مناسبی دارند. بدنه محکم و با دوام این سازها باعث شده است که در آموزشگاهها، مدارس موسیقی و به منظور تمرین در استودیوها از آنها استفاده شود.
پیانو رویال
گراند پیانو یا پیانوی بزرگ در فارسی گاهاً پیانو رویال نامیده میشود. این ساز صدای با شکوه و پرطنینی دارد و بیشتر در سالنهای کنسرت و ارکسترهای بزرگ از آن استفاده میشود.
پیانو (به انگلیسی: Piano) یکی از سازهای صفحهکلیددار و مشهورترین آنها است. صدای پیانو در اثر برخورد چکشهایی با سیمهای فلزی آن در داخل جعبه چوبی تولید میشود. این چکشها در اثر فشرده شدن کلیدها (کلاویهها) به حرکت در میآیند. سیمهای پیانو به صفحهای موسوم به «صفحهٔ صدا» متصل شدهاند که نقش تقویتکنندهٔ صدای آنها را دارد.
![]() یک پیانو دیواری (در راست) و یک گراند پیانو (در چپ)
|
ما به شما آموزش می دهیم که چطور با این ساز بنوازید.
گسترۀ صوتی | |
---|---|
![]() |
پیانو بالاترین دامنه صوتی را در بین سازهای معمول (به جز ارگ کلیسا) دارد، به طوریکه در شکل فعلیاش بهطور معمول هشت اکتاو دارد و قادر به تولید فرکانسهایی از حدود ۲۷ تا ۴۱۸۶ هرتز میباشد، در حالی که در مقام مقایسه ساز ویولن تنها قادر به تولید حدود پنج اکتاو و بهترین خوانندهها تنها قادر به خواندن حدود سه اکتاو هستند.
تاریخچه
پیانو را بارتولومئو کریستافوری در حدود سال ۱۷۰۰ میلادی در شهر پادووای ایتالیا اختراع کرد.[۱][۲] اما اختراع جدید کریستافوری تا حدود یک دهه تقریباً ناشناخته ماند تا اینکه در سال ۱۷۱۱ یک نویسنده ایتالیایی مقالهای دربارهٔ آن نوشت که بعدها به آلمانی ترجمه و به صورت گسترده منتشر شد. این مقاله شامل دیاگرام مکانیزم پیانو نیز بود و اکثر سازندگان بعدی پیانو کار خود بر اساس این مقاله شروع کردند. قبل از اختراع پیانو از سازی قدیمیتر به نام هارپسیکورد (Harpsichord) استفاده میشد. تفاوت عمده و مهمی که پیانو با سازهای مشابه قبل از خودش داشت آن بود که در سازهای مشابه قبلی، شدت صدای حاصل از فشرده شدن یک کلاویه، مستقل از شدت ضربهٔ واردشده بر کلید، مقداری ثابت بود، اما در پیانو نوازنده قادر بود با ملایم ضربه زدن به کلیدها صدایی نرمتر ایجاد کند، یا با ضربات محکمتر صدایی درشتتر با پیانو تولید کند. همین ویژگی باعث شد که به سرعت پیانو مورد توجه آهنگسازان قرن هجدهم میلادی قرار بگیرد. پیانوهای اولیه ظاهر و صدایی شبیه به هارپسیکورد داشتند و در واقع مخترع پیانو یک هارپسیکورد ساز بود که در تلاش برای ارتقاء مکانیزم هارپسیکورد بود تا این ساز قادر به تولید صدا با شدتهای گوناگون باشد اما در نهایت با مورد توجه قرار گرفتن هارپسیکورد جدید این ارتقاء منجر به ایجاد ساز جدیدی شد که فورتهپیانو نام گرفت و به مرور زمان به شکل امروزی پیانو درآمد و آنچه که ما امروزه به عنوان پیانوی مدرن میشناسیم از اواسط قرن نوزدهم ظاهر شدهاست
نام این ساز در ابتدا گراوی چمبالو کل پیانو ا فورته بودهاست، که از دو قسمت پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی صدای بلند (رسا) تشکیل شدهاست و به خوبی منعکسکنندهٔ توانایی این ساز در تولید شدتهای گوناگون میباشد.
چکشهای پیانو به واسطهٔ مجموعهای از اهرمهای ظریف به کلیدهای پیانو متصل میشوند. به مجموعهٔ این اهرمها و چکشها عملگر یا پیانو گفته میشود. وظیفهٔ این مجوعه افزایش شتاب چکشها در برخورد به سیمها، و کنترل عکسالعمل بازگشتی آنها پس از برخورد به سیم است. معمولاً سرِ چکشها توسط لایهای از نمد یا الیاف مشابه طبیعی یا مصنوعی پوشانده میشود تا کیفیت صدای پیانو را بهبود ببخشد. کیفیت صدای پیانو متأثر از عوامل دیگری نظیر کیفیت صفحهٔ صدا و غیره نیز هست.
کلید سفید در هر اکتاو پیانو برای ۷ نت دو، ر، می، فا، سل، لا، سی، وجود دارد. علاوه بر این کلیدهای سفید کلیدهای سیاهرنگی هم بین بعضی از کلیدهای سفید وجود دارد. بین کلیدهای سفیدرنگ می و فا و نیز بین کلیدهای سفیدرنگ سی و دو کلید سیاهرنگ وجود ندارد. هر کلید سیاهرنگ در پیانو در حکم نت دیز برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت چپ آن (یعنی آن کلید سیاه در سمت راست آن کلید سفید قرار دارد) و در حکم نت بمل برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت راست آن (یعنی آن کلید سیاه در سمت چپ آن کلید سفید قرار دارد) است.
آنچه در اصطلاح به آن پیانوی گرند یا گرند پیانو (Grand Piano) گفته میشود (و در ایران با نام نادرستِ «پیانو رویال» شناخته میشود)، غالباً بیش از دو متر طول دارد و دارای درِ بزرگیست که برای هرچه بهتر شدنِ صدای پیانو، معمولاً در هنگام نواختن ساز، این در را در وضعیت نیمهباز توسط پایهٔ کوچکی ثابت میکنند. انواع اصلیِ دیگرِ پیانو با نامهای پیانوی دیواری (upright)، پیانو الکتریک، پیانوی چهارگوش (square grand)، و پیانوی اسپینت(spinet piano) هستند، که پیانوهای چهارگوش و پیانوهای اسپینت امروزه منسوخ شدهاند
نحوه نواختن
پیانو توسط ضربه نوک انگشتان نواخته میشود. برای این کار دست را بلند کرده و سپس فرود آورده و با نوک انگشت مورد نظر ضربه میزنیم. مکانیسم پیانو تولید صدا میکند. به دلیل شکل مکانیسم پیانو یک پیانیست میتواند همزمان تا ده نت را به صدا درآورد.
محل قرارگیری انگشتان دو دست روی کلیدهای پیانو در نواختن آن اهمیت دارد. معمولاً در آهنگها نت اول شماره دارد که انگشت شروعکننده در نواختن آن آهنگ را مشخص میکند. در این صورت شماره یک برای انگشتهای شست دو دست است و به ترتیب سایر انگشتها شمارههای ۲ تا ۵ را خواهد داشت. شست دست راست روی چهارمین نت دوی پیانو قرار میگیرد. البته این مورد در مورد همه آهنگها عمومیت ندارد و برخی آهنگسازان نت شروعکننده در آهنگشان را شماره نمیزنند. در این صورت پیانیست باید خودش محل قرارگیری انگشتانش روی کلیدهای پیانو را با توجه به نوع نتهای موجود در آهنگ تشخیص دهد.
گاهی پیانیست جای دو دستاش را روی کلیدهای پیانو با هم عوض میکند و گاهی بدون نواختن کلید پیانو با انگشتان شست دو دستش از سایر انگشتها استفاده میکند. به صدا درآوردن نتها یا همان کلاویههای پیانو با شدت فشار انگشتان به زدن ضربه روی آنها بستگی دارد، اگر انگشتان را آرام روی کلاویهها فشار دهیم صدای آرام و پاین یا به اصطلاح صدای ضعیف از پیانو میشنویم و هر چقدر که قدرت انگشتانمان بر روی کلاویهها شدت پیدا کند صدای بلندتری از پیانو میشنویم که گویی صدای باند ضبط را زیاد کردهایم که به این حالت تاچینس مانس گویند. معمولاً در قطعات عاشقانه و رومانتیک شدت ضربه روی کلاویهها با احساس زیاد و آرام زده و نواخته میشود و در جاهایی که هنگام اوج و هیجان موزیک یا قطعههایی همچون راک و بلوز اجرا میشود شدت ضربه روی کلاویهها بیشتر شده و قدرت بیشتری نسبت به قطعههای عاشقانه پیدا میکند.
نتنویسی پیانو در دو حامل انجام میشود. حامل بالا برای دست راست و حامل پایین برای دست چپ. معمولاً حامل بالایی را با کلید سل و حامل پایین را با کلید فای خط چهارم نشان میدهند. این دو حامل با نت دوی وسط از هم متمایز میگردند. یک نوازنده پیانو باید بتواند همزمان دو خط موسیقی را خوانده و با هر دو دست اجرا نماید.
پیانیستهای مطرح جهان
- فردریک شوپن
- لودویگ فان بتهوون
- ولفگانگ آمادئوس موتسارت
- یوهان سباستین باخ
- موریس راول
- ادوارد گریگ
- فرانتس شوبرت
- پیوتر ایلیچ چایکوفسکی
- کلود دبوسی
- فرانتس جوزف هایدن
- یانیس کریسومالیس
- ولادیمیر هوروویتس
- فرانتس لیست
- آرتور روبینشتاین
- سویاتوسیلاو ریختر
- کلارا شومان
- سرگئی راخمانینف
- ولادیسلاو اشپیلمان
- دنیل بارنبویم
جایی که کلمات کم می آورند موسیقی به سخن می آید