همه چیز درباره ساز کالیمبا

ساز کالیمبا یکی از سازهای محلی و بومی آفریقا است که امروزه بسیاری از مردم در سرتاسر جهان به شنیدن یا نواختن آن علاقه دارند. این ساز بیشتر در کشورهای کنگو و زیمبابوه نواخته می‌شد. اما امروزه در بسیاری از کشورها نواخته می‌شود و بسیاری از افراد بدنبال یادگیری آن هستند.

تاریخچه ساز کالیمبا (تاریخچه کالیمبا)

تاریخچه آشنایی مردم غیربومی آفریقا با ساز کالیمبا، به سفر یک متخصص قومیت شناسی موسیقی در اوایل قرن بیستم به یکی از روستاهای آفریقا باز می‌گردد. پس از این آشنایی، در سال ۱۹۶۰ اولین بار این ساز توسط یک شرکت اسباب بازی در پرینستون، شهری در ایالت نیوجرسی کشور آمریکا به عرضه و به فروش رسید. از آنجا بود که با گذشت زمان در سرتاسر جهان شناخته شد.

کالمیبا دارای مدل‌های مختلفی است. دلیل آن این است که این ساز در سرتاسر آفریقا متناسب با شرایط مردم هر منطقه، یا تنوع در شیوه ساخت و تنوع اسم همراه بود. مثلا ساز بومی زیمبابوه دارای ۷ تا ۱۲ کلید است که متفاوت با سازهای کالیمبا در قسمت‌های دیگر آفریقاست.

 

تاریخچه‌ی ساز کالیمبا و ریشه‌های آن در فرهنگ و موسیقی قدیمی آفریقا

ساز کالیمبا (Mbira/Kalimba)  یکی از سازهای قدیمی و محبوب در فرهنگ و موسیقی قاره‌ی آفریقا است که در بسیاری از کشورهای این قاره به عنوان یکی از اساسی‌ترین سازهای موسیقی به کار گرفته می‌شود.تاریخچه‌ی ساز کالیمبا به دوران باستان بازمی‌گردد و قدمت آن برابر با قدمت سازهای دیگری مانند درام و نی می‌باشد.

ظاهراً کالیمبا ابتدا در ایالت موتوپا (Mutapa) در جنوب آفریقا به وجود آمده است و سپس به سایر نواحی این قاره منتقل شده است. در برخی منابع ذکر شده است که از قدیمی‌ترین نمونه‌های ساز کالیمبا در بخش‌هایی از کشور زیمبابوه، کنیا و اُگاندا نیز نشانگر وجود این ساز قدیمی در فرهنگ و موسیقی آفریقا هستند.

از دیدگاه فرهنگی، ساز کالیمبا به عنوان یکی از عناصر مهم در فرهنگ و تاریخ آفریقا شناخته شده است. در بسیاری از قوم‌های آفریقایی، کالیمبا به عنوان سازی مقدس و محترم شناخته می‌شود و به آن صفت‌هایی چون “ساز ارواح” و “ساز خدایان” نیز نسبت داده می‌شود.

برخی از مردمان آفریقایی باور دارند که کالیمبا قدرتی برای برقراری ارتباط با ارواح دارد و از این ساز در مراسم‌های دینی و تشریفات مختلف به عنوان یکی از عناصر مهم استفاده می‌شود.

به طور کلی، ساز کالیمبا در موسیقی آفریقایی به عنوان یکی از سازهایی شناخته شده است که به وسیله‌ی آن، می‌توان به راحتی انواع ریتم‌ها و آهنگ‌های مختلف را تولید کرد. در این ساز، از چندین نوع چوب مختلف برای ساخت بدنه استفاده می‌شود که به آن کمک می‌کند تا صدایی گرم و طبیعی ایجاد کند.

ساز کالیمبا در سال‌های اخیر به عنوان یکی از سازهای موسیقی پاپیولر و خیابانی شناخته شده است. در بسیاری از موسیقی‌های هیپ هاپ و رپ، از صدای کالیمبا به عنوان یکی از عناصر اصلی استفاده شده است.

ساختار ساز کالیمبا

کالیمبا جزئی از خانواده سازهای تیغه‌ای خودصدا یا lamellaphones محسوب می‌شود. درحین نواختن این ساز به کمک ارتعاش یک یا چند تیغه تولید صدا می‌شود. این ساز به پیانو انگشتی نیز معروف است.

تیغه‌های آن معمولا از جنس فلز است که یک سر تیغه آزاد و سر دیگر آن به ساز متصل است. نوازنده به منظور نواختن این ساز، به کمک سر انگشتان خود به انتهای آزاد ضربه می‌زند. با این کار، تیغه مرتعش شده و صدا تولید می‌شود.

قرارگیری تیغه‌های ساز روی یک جعبه چوبی و وجود حفره‌هایی روی جعبه برای تشدید صدا سبب ایجاد صدا می‌شود.

در برخی سازهای کالیمبا به منظور تقویت صدا، نیروهای مغناطیس و آهنربا بکار می‌رود. بدین منظور، داخل جعبه از قطعات کوچک آهنربا استفاده می‌شود.

کالیمبا دارای وزنی در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم است. طول این ساز ۱۸ سانتیمتر و دارای عرض ۱۳ سانتی متر و ارتفاع ۳ سانتی متر است.

با باز کردن جعبه کالیمبا، برچسب‌های رنگی قابل مشاهده است. این برچسب‌ها برای سهولت در نواختن بر روی تیغه‌ها چسبانده می‌شوند. این برچسب‌ها روی نت موسیقی نمایندگی کرده و بر روی برچسب نوشته می‌شوند.

ساز کالیمبا

نحوه کوک کردن کالیمبا با تیونر و چکش کوک

در جعبه ساز کالیمبا، چکش کوک کالیمبا نیز وجود دارد. این چکش برای کوک ساز کالیمبا استفاده می‌شود. بدین منظور با این چکش مخصوص ضرباتی به بالا یا پایین تیغه‌ها زده می‌شود. با این کار، تیغه ‌های موردنظر به سمت جلو یا عقب حرکت خواهند کرد.

درواقع با این ضربات، طول تیغه‌ها نسبت به خرک یا پل ساز تغییر می‌کند. با کاهش طول تیغه، صدای ریزتری خواهیم داشت و با افزایش طول آن، صدا بم تر خواهد شد. برای اینکه بدانیم چه زماین تیغه‌ها در اندازه و جای مناسب خود قرار گرفته‌اند و ساز کوک شده، می‌توان از اپلیکیشن‌های کوک روی موبایل استفاده کرد.

بدین منظور، تا زمانی که صفحه نمایش تیونر خطا می‌دهد و رنگ نت قرمز است، باید از چکش کوک استفاده کرده و تیغه‌ها را جابجا نمود. این کار تا زمانی ادامه می‌یابد که نت موردنظر به سبز رنگ نشان داده شود. به منظور ایجاد صداهای بهم باید چکش به بالای تیغه‌ها زده شود. برای شنیدن صدای زیر باید چکش به پایین تیغه‌ها زده شود.

یادگیری و نواختن ساز کالیمبا بسیار راحت است. تیغه‌های فلزی این ساز، در هنگام نواختن حکم کلاویه‌های پیانو را دارند. برای راحتی در نواختن و به منظور شناختن نت‌ها، برچسب‌هایی روی آنها چسبانده شده است. وجود این برچسب‌ها موجب راحتی و سرعت در نواختن می‌شود.

این برچسب‌های بصورت جداگانه و بعنوان وسایل جانبی درون جعبه آکبند این ساز وجود دارد.

صدای ساز کالیمبا چیست؟ صدای حاصل از کالیمبا بصورت کوپه‌ای و سیال است که به عقیده بسیاری از دوستداران موسیقی، صدایی دلربا و آرامشبخش دارد.

به کمک هر دو انگشتان شست بصورت متناوب یا همزمان می‌توان صدایی هارمونیک و ریتمیک را تولید کرد. حالت‌های مختلف صدا با فشار دادن زبانه‌ها با بالا و پایین قابل تولید است. یادگیری ساز کالیمبا نیزا به تمرکز و تمرین با انگشتان دست دارد.

نحوه نگهداری از کالیمبا

بدلیل ساختار ساز کالیمبا، نگهداری صحیح از آن بسیارمهم است.

• بدنه این ساز از جنس چوب است و بعنوان نگهدارنده زبانه‌های فلزی و جعبه صدا کاربرد دارد. بنابراین، این جعبه باید از ضربات شدید محافظت شود.
• قرارگیری در محیط گرم باعث سست شدن چسب‌های موجود در بدنه، آسیب دیدگی چوب و درنهایت، از هم گسیختن ساز می‌گردد.
• تغییرات دما نیز موجب انبساط و انقباض تیغه‌ها و تغییر کوک می‌گردد. بنابراین باید در دمای متعادل نگهداری شود.
• رطوبت نیز یکی از عوامل آسیب زا برای این ساز است. بنابراین در فضای با رطوبت پایین نگهداری شود.

یادگیری کالیمبا سخت است؟

یادگیری ساز کالیمبا کار سختی نیست. اگر علاقه لازم را داشته باشید، به راحتی می‌توانید نواختن این ساز را یاد بگیرید. بسیاری از افراد مبتدی می‌توانند به راحتی آهنگ‌های کوتاه را بنوازند.

یادگیری کالیمبا، مانند یادگیری هر ساز دیگری، ممکن است چالش‌هایی را به همراه داشته باشد. اما باید توجه داشته باشید که سختی یا آسانی یادگیری کالیمبا به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله:

• تجربه موسیقی: اگر قبلاً تجربه‌ای از نواختن سازهای دیگر داشته باشید یا اصول موسیقی را می‌شناسید، یادگیری کالیمبا ممکن است برایتان آسان‌تر باشد. آشنایی با نت‌ها، ضرب و وزن، مقیاس‌ها و مفاهیم موسیقی از پیشرفت شما در یادگیری کالیمبا کمک می‌کند.
• استعداد طبیعی: برخی افراد ممکن است استعداد طبیعی بیشتری در نواختن سازها داشته باشند و به راحتی توانایی‌های فنی را درک و اجرا کنند. اما حتی اگر استعداد طبیعی کمتری داشته باشید، با تمرین و تلاش، می‌توانید در یادگیری کالیمبا پیشرفت کنید.
• تمرین منظم: یادگیری کالیمبا، مانند هر ساز دیگر، نیازمند تمرین و تلاش مداوم است. برای بهبود مهارت‌های خود در نواختن کالیمبا، باید به صورت منظم تمرین کنید و وقت برای مطالعه و پیشرفت در نظر بگیرید.

در نتیجه، گفتن اینکه یادگیری کالیمبا سخت یا آسان است، به میزان تمرین، تعهد و علاقه شما به موسیقی و این ساز بستگی دارد. با تمرین منظم، استفاده از منابع آموزشی مناسب و همچنین تلاش و اراده، می‌توانید به سطح مهارت قابل قبولی در نواختن کالیمبا برسید.

یادگیری کالیمبا چقدر طول میکشد ؟

مدت زمان لازم برای یادگیری ساز کالیمبا به میزان زمان و تلاشی که شما در یادگیری این ساز قرار می‌دهید وابسته است. هر فردی به طور متفاوت در یادگیری سازها مهارت‌های مختلف دارد و همچنین سطح تعهد و تمرین نیز متفاوت است.

در صورتی که قصد دارید از صفر شروع کنید و به سطح پیشرفته‌ای در نواختن کالیمبا برسید، باید توجه داشته باشید که به طور عمومی یادگیری هر سازی زمان و تمرین بسیاری می‌طلبد.

برای به‌دست آوردن یک سطح تسلط قابل قبول بر روی کالیمبا، ممکن است چند ماه بکشد. این زمان می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تمرین منظم، استفاده از منابع آموزشی مناسب، دسترسی به مربی حرفه‌ای و استفاده از تکنیک‌های یادگیری موثر متفاوت باشد.

در هر صورت، مهمترین عامل در یادگیری کالیمبا (و هر ساز دیگری)، عزم و اراده شماست. با تعهد و تمرین منظم، قطعاً می‌توانید به سطحی قابل قبول در نواختن کالیمبا برسید. همچنین، باید در نظر داشته باشید که یادگیری یک ساز یک مسیر پیوسته است و ممکن است برای بهبود و پیشرفت در طول زمان، شما نیاز به تمرین و مطالعه مداوم داشته باشید.

اگر واقعا به نواختن ساز کالیمبا علاقه‌مند باشید و تمرین و پشتکار زیادی برای آن خرج کنید، مدت زمان یادگیری کالمیبا برای شما بسیار کوتاه خواهد بود.