توضیحات

دسته: سازهای بادی

بازدید: 6062

• قوشمه

قوشمه یکی از سازهای بادی و محلی خراسان شمالی می باشد. این ساز از دو نی به طول ۲۰ سانتیمتر که در کنار هم چسبیده اند تشکیل شده است. از نظر موسیقی این ساز دارای یک اکتاو کامل است و می تواند هفت نت اصلی را بنوازد.

مردمان کرد از این ساز در مجالس شادی و رقص (هه ل په رکی)خود استفاده می کنند . این ساز در کردستان به نام (دو زه له ) به معنی دو نی -که در کردی به ساقه ی گیاه نی (زه ل)می گویند- نامیده می شود . 

قشمه یكی از سازهای برونی است كه توسط عاشق‌ها نواخته می‌شود. در خراسان شمالی  سه نوع قشمه دیده میشود: قشمه های 5 سوراخه، 6 سوراخه و 7 سوراخه ( كه همگی فاقد سوراخ پشت است ) قشمه بیشتر در عروسی‌ها به همراهی دایره و یا دهلی كه با دست نواخته میشود، به اجرای آهنگ‌های رقص می‌پردازد.

قشمه معمولا از استخوان بال قره‌قوش یا درنا و گاهی از نی و حتی از فلز ساخته می‌شود كه صدای حاصله از قشمه استخوانی بهتر و پخته است. قشمه سازی است مضاعف و اندازه آن بستگی به كوچك و بزرگی استخوان پرنده دارد.

بر روی هركدام از لوله‌های صوتی آن یك سر پیكه ( قمیش ) سوار می‌شود، دو لوله‌ی صوتی قشمه معمولاً به طور هم صدا كوك میشود. اما ممكن است به ندرت شاهد كوك‌های مأنوس دیگری مانند كوك سوم و حتی گاه دوم باشیم.

این كوك‌ها كه اغلب توسط نوازندگان زبردست قشمه استفاده میشود، در نظر اول ممكن است به حساب ناتوانی نوازنده در كوك كردن دقیق ساز گذاشته شود در حالیكه استفاده از این كوك‌های نامأنوس كاملاً آگاهانه و برای ایجاد تحرك و كسب دینامیسم بیشتر صورت می‌گیرد همچنین نوازندگان قشمه باز به منظور ایجاد تحرك و دینامیسم گاه دو صدای مختلف و اغلب مجاور یكدیگر را توسط لوله های صوتی مضاعف ساز ایجاد می‌كنند.

توضیحات

دسته: سازهای بادی

بازدید: 5304

• ساز دوزله

دوزله

دوزله از سازهای بادی ایرانی است. دوزله سازی محلی و از انواع بادی های یک زبانه است.

شکل ساز

این ساز از دو لوله مسی( یا نئی ) که به موازات هم بسته و محکم شده اند، تشکیل شده است.

بعضی از دوزله ها از جنس پر دال (نوعی پرنده شبیه به عقاب) یا استخوان قلم مرغان دیگر ساخته می شود.

هر کدام از لوله ها دارای قمیشی یک زبانه و مستقل از یکدیگر هستند.در طول هر لوله شش سوراخ وجود دارد.

سوراخ ها در طول دو لوله در کنار هم قرار می گیرند.انتهای پایینی لوله ها، باز است.

دوزله در طول های مختلفی ساخته می شود که کوچکترین آن حدود 22 سانتی متر و قطری حدود 2 سانتی متر دارد.

وسعت صدا

وسعت ساز حدود یک تا دو اکتاو است که بسته به بزرگی و کوچکی ساز در میدان صدایی متفاوتی قرار می گیرد.

طرز اجرا

به وسیله سه انگشت وسطی هر دو دست که روی سوراخ های ساز قرار می گیرند، انجام می شود.شست ها ساز را از پشت می گیرند.

نوازنده زبانه را در داخل دهان قرار داده و در آن می دمد. دوزله سازی رایج در میان عشایر ایران است و در بعضی از مناطق ایران آن را جفته یا جفتی می نامند.

توضیحات

دسته: سازهای بادی

بازدید: 6846

• نَرمه‌نای (دودوک یا بالابان)

نَرمه‌نای (دودوک یا بالابان) یکی از سازهایبادی قدیم شرق است.

نرمه‌نای دارای نی مخصوص کوچکی است که قمیش ) خوانده می‌شود و معمولاً دارای ۹ تا ۱۴ سانتی‌متر درازا است. نی کوچک یا قمیش به‌وسیله بست چوبی انعطاف‌پذیری احاطه شده‌است که در طول نی متحرک است و بر روی آن می‌لغزد. این بست برای کوک کردن نرمه‌نای است، زیرا همین بست باز و بسته کردن دهانه نی را کنترل می‌کند. این نی به وفور در اطراف رود ارس می‌روید.

اولین و مهم‌ترین چیز به هنگام نواختن نرمه‌نای طرز به دهان گذاشتن نی کوچک یا قمیش آن می‌باشد.

پیشینه

بنابر اسناد و مدارک در دسترس، نوعی ساز بادی از خانوادة نی و سرنا دست‌کم از سده‌های نخستین دورة اسلامی در ایران شناخته شده بوده، و در میان مردم بخشهایی از این سرزمین به کار می‌رفته است.

بالابان به معنای نوعی ساز بادی نیین به صورتهای بَلَبَن، بالَبَن و بالابَن در فرهنگهای لغات ترکی - روسی آمده است. در «لغت آذربایجانی - روسی»، بالابان به معنای ساز بادی نه چندان بزرگ و شبیه زُرنا (= سرنا)، در دائرةالمعارف موسیقی ترکی» بَلَبَن یا نای‌ِ بَلَبَن با اشاره به‌مطلب جامع‌الالحان، نوشته عبدالقادر مراغی و «سازهای ترکی» نوشتة فارمر، سازی بادی شبیه زُرنا، و در «فرهنگ موسیقی ترکی» بَلَبَن ساز بادی شبیه ساز نیین مِی متداول در ارزروم، تعریف شده است. در فرهنگها و دائرةالمعارفهای روسی واژة بالابان به معنای سازی بادی زبانه‌دار معمول میان اقوام قفقاز شمالی و ایرانیان آمده است.

بالابان به عنوان سازی بادی و بومی در حوزه‌های جغرافیایی - فرهنگی آذربایجان ، به ویژه تبریز،ارومیه و زنجان ، و کردستان ایران و برخی جاهای دیگر به کار می‌رود و گروهی از نوازندگان این مناطق بالابان نوازند. در زبان کردی این ساز را «باله‌وان»، و در شوشتری نی را «بَلَبون» (= بلبان) می‌گویند .

توضیحات

دسته: سازهای بادی

بازدید: 5856

• ساز آکوردئون

آکوردئون

آکوردئون یک نوع ساز بادی است که نوازنده آن را بین دو دستش می‌گیرد.

در وسط، مجاری هوایی قرار دارند که با باز و بسته شدنشان توسط نوازنده صدا تولید می‌شود.

در یک سمت صفحه‌کلید کوچکی تعبیه شده‌است که کلیدهای آن وظیفه کنترل ورود هوا به مجاری را دارند و در سمت دیگر جعبه بیس قرار دارد که معمولاً آن نیز دکمه‌های مخصوص خود را دارد.

این ساز در اوایل قرن نوزدهم در اروپا اختراع شد و معمولاً در موسیقی محلی اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قدیمی‌ترین نام این ساز هارمونیکا است که یک اسم یونانی بوده و به معنی هارمونی موسیقیایی به کار برده می‌شده‌است.

ادامه مطلب: ساز آکوردئون